Okno na tamtą stronę

Od 17 kwietnia w Warszawskim Fotoplastikonie możemy obejrzeć nową wystawę zdjęć stereoskopowych.  "Okno na tamtą stronę" to obrazy utrwalone w Warszawskim Getcie w czasie II Wojny Światowej.  Wystawa powstała z okazji siedemdziesiątej rocznicy wybuchu  powstania w getcie,  które to miało miejsce dokładnie w wigilię żydowskiego święta Paschy, 19 kwietnia 1943 roku.  Bezpośrednią przyczyną powstania była decyzja Heinricha Himmlera o likwidacji getta ( w tym czasie w getcie znajdowało się 50 - 70 tysięcy ludzi).  Miała ona polegać na przeszukaniu dzielnicy,  wyłapaniu kryjącej się tam ludności i zlikwidowaniu jej.  Gdy na teren getta weszły niemieckie oddziały wojska i policji,  uzbrojeni w kilkadziesiąt karabinów i butelki z benzyną powstańcy,  otworzyli do nich ogień.  Podczas walk zginęło około 7000 Żydów a blisko 50000 wywieziono "po wszystkim" do obozu zagłady w Treblince.  Całe getto zostało spalone a ruiny wysadzone w powietrze.  Ocalał tylko kościół Św. Augustyna przy Nowolipkach,  który Niemcy wykorzystali jako magazyn.  16 maja 1943 roku Jurgen Stroop, odpowiedzialny za akcję likwidacji getta w swoim raporcie napisał:  Była żydowska dzielnica mieszkaniowa przestała istnieć!  Ocaleli jedynie ci,  którym udało się w jakiś sposób wydostać i przetrwać za murami.  Właśnie atmosferę tych tragicznych wydarzeń jaką doświadczyła ludność tzw.  "Dzielnicy Północnej" oddaje 48 fotografii prezentowanych na wystawie.  Oczywiście nie są to oryginalne stereopary.  Są to konwersje płaskich zdjęć,  zrobionych przez świadków tamtych wydarzeń. Większość pochodzi z kolekcji przekazanej przez rodzinę zmarłego w 1969 r. Stanisława Bagińskiego,  operatora filmowego pracującego w czasie okupacji dla Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK.  Ich autorem jest głównie bliżej nieznany fotografik Bil-Błażewski.  Są także fotografie z albumu nieznanego, niemieckiego żołnierza Luftwaffe,  anonimowych autorów (schyłek getta,  zdjęcia zrobione z aryjskiej strony murów) oraz znane zdjęcia Jurgena Stroopa (pacyfikacja getta) i widoki zrównanej z ziemią dzielnicy wykonane w 1945 r. przez Eugeniusza Hanemana i Juliusza Bogdana Deczkowskiego.  Kładka na Chłodnej,  riksze na Lesznie, uliczny handel na Gęsiej,  życie na Zamenhoffa czy wspomniany wcześniej kościół Św. Augustyna...  To wszystko zobaczyć można tylko do 16 maja.



Plakat wystawy "okno na tamtą stronę.



Ludność żydowska na ul. Zamenhoffa.

(fot.  Tomasz Gołąb  -  www.warszawa.gosc.pl)



Kościół Św. Augustyna pośród ruin getta warszawskiego.

(fot.  Tomasz Gołąb - www.warszawa.gosc.pl)